Jak wygląda atak paniki – objawy lęku napadowego
Codzienność bywa intensywna, a życie stresujące. Dlatego coraz więcej osób zmaga się z takimi sytuacjami jak atak paniki. Objawy potrafią nie tylko zaniepokoić, ale i przestraszyć – szczególnie, kiedy w praktyce nie wiemy, jak wygląda atak paniki. Lęk napadowy może przydarzyć się nam oraz dowolnej osobie w naszym otoczeniu, również dziecku. Poznaj objawy ataku paniki, by wiedzieć, jak w takiej sytuacji zareagować, udzielić pomocy i wsparcia.
Szacuje się, że u nawet 35-40%¹ ludzi na jakimś etapie życia może wystąpić atak paniki. Objawy w przypadku lęku napadowego bywają wyraźne i jednoznaczne, ale nie jest to uniwersalna zasada. Są też osoby, które objawy ataku paniki znoszą w ciszy, przeżywając wewnętrznie prawdziwy koszmar. Zatem jakie są objawy ataku paniki? Z czym można pomylić atak paniki, objawy i ich przebieg? Jakiego wsparcia udzielić osobie z lękiem napadowym, a czego w takiej sytuacji absolutnie nie robić? Wyjaśniamy, by objawy ataku paniki nie były już zaskoczeniem.
Fakty i mity – jak wygląda atak paniki?
Atak paniki (eng. panic attack, anxiety attack) to zaburzenie lękowe, które wiąże się z nagłym wystąpieniem bardzo silnego lęku bez wyraźnej i adekwatnej przyczyny. Jakie są objawy ataku paniki? Kiedy ma miejsce atak paniki, objawy mogą być różne w zależności od charakteru doświadczającej go osoby. Nie da się uogólnić, jak wygląda atak paniki. U niektórych lęk napadowy będzie powodował wyraźne zmiany w zachowaniu, ale część osób przeżyje objawy ataku paniki całkowicie wewnątrz siebie, nie wysyłając swojemu otoczeniu wyraźnych sygnałów.
Na przestrzeni lat powstało wiele mitów na temat tego, jak wygląda atak paniki. Objawy kojarzą się nam przede wszystkim z zachowaniami gwałtownymi i wysoce ekspresyjnymi – krzykiem, ożywioną mimiką i gestykulacją czy próbami ucieczki. W praktyce jednak atak paniki, jak wygląda i po czym możemy rozpoznać lęk napadowy, wciąż pozostawia więcej pytań niż odpowiedzi. Są jednak takie symptomy, które pomogą nam wychwycić prawdziwy napad lęku. Objawy te możemy zaobserwować zarówno u siebie, jak i innej osoby.
Tak poznasz prawdziwe objawy ataku paniki:
▪︎ nagłe i intensywne pocenie się;
▪︎ przyspieszona akcja serca lub kołatanie serca;
▪︎ wyraźnie spłycony i przyspieszony oddech;
▪︎ duże napięcie i sztywność mięśni;
▪︎ ograniczona komunikacja.
Atak paniki – objawy fizyczne
Zaburzenia lękowe wiążą się z całym szeregiem przykrych symptomów – nie inaczej jest w przypadku takich sytuacji jak atak paniki. Objawy fizyczne obejmują silne reakcje ze strony całego organizmu, który w jednej chwili jest postawiony w stan „gotowości bojowej”. Lęk napadowy wpływa na oddech, pracę serca i wydzielanie hormonów. Kiedy zaś mija, pozostawia organizm w stanie dużego zmęczenia i niepokoju. Jeśli doświadczamy pierwszego w życiu ataku paniki, objawy fizyczne potrafią naprawdę przestraszyć. Typowy napad lęku, objawy i jego przebieg łatwo pomylić z innymi, dużo groźniejszymi dla zdrowia sytuacjami.
Według DSM-IV dla ataku paniki objawy fizyczne to:
▪︎ przyspieszona praca serca i płytki oddech;
▪︎ nudności lub nawet wymioty;
▪︎ zawroty głowy i uczucie potencjalnego omdlenia;
▪︎ wrażenie duszności i ból w klatce piersiowej;
▪︎ intensywne pocenie się lub drżenie kończyn;
▪︎ nagła suchość w ustach.
Jak wygląda atak paniki w naszym ciele?
Gdy rozpoczyna się atak paniki, objawy są tak naprawdę konsekwencją naturalnej reakcji „walcz albo uciekaj”. Nasz organizm robi, co tylko może, by umożliwić nam przetrwanie. W sytuacji potencjalnego zagrożenia (prawdziwego lub urojonego) pojawiają się więc objawy ataku paniki, które mają za zadanie zwiększyć nasze możliwości ucieczkowo-bojowe. Pewnym zaskoczeniem może być jednak, jak wygląda atak paniki, objawy i ich skutki u osób reagujących na stres nie obroną czy ucieczką, ale „zamrożeniem”. Organizm w stanie lęku napadowego blokuje większość naturalnych zachowań – wtedy człowiek nie mówi, nie rusza się i ma bardzo ograniczoną percepcję.
Jeszcze przed atakiem paniki poziom adrenaliny w naszym krwioobiegu staje się nawet 2,5 razy wyższy, znacznie dodając nam siły i poprawiając czas reakcji. Wskutek lęku napadowego przyspiesza też bicie serca, dzięki czemu mięśnie są lepiej ukrwione, mogą zdziałać więcej i szybciej się regenerują. Podczas ataku paniki objawy dotyczą również oddechu, który staje się szybki i bardzo spłycony. W ten sposób do organizmu trafia więcej tlenu, a my zyskujemy dodatkową energię do walki o przetrwanie. Zdarza się, że w przypadku napadu lęku objawy powodowane są konkretnym bodźcem. Częściej jednak ataki paniki dzieją się „tak po prostu”.
Atak paniki u dziecka – objawy
Niestety każdy może doświadczyć takiej sytuacji jak atak paniki. Objawy u najmłodszych pacjentów potrafią przysporzyć szczególnie dużo stresu i niepokoju. Kiedy ma miejsce atak paniki u dziecka, objawy lęku napadowego najczęściej zaskakują zarówno pociechę, jak i jej opiekuna. Dziecko nie ma pojęcia, że w danym miejscu i czasie przeżywa atak paniki. Objawy same w sobie mogą przytłoczyć pociechę, a także pozostawić obawę przed powtórzeniem się całej sytuacji – i doprowadzić do kolejnych ataków lęku napadowego w przyszłości.
Jeśli podejrzewamy atak paniki u dziecka, objawy wymagają od nas wyważonej reakcji. Zachowanie spokoju przez opiekuna i okazywanie wsparcia są bardzo ważne dla pociechy, która przeżywa właśnie atak paniki. Objawy potrafią w jednej chwili zburzyć poczucie bezpieczeństwa naszego dziecka, dlatego tak ważne jest zrozumienie lęku napadowego. Atak paniki, objawy i mechanizmy działania są podobne we wszystkich grupach wiekowych. Jednak w przypadku ataku paniki u dziecka, objawy mogą pozostawić silniejszy uraz w psychice – dlatego tak ważna jest opieka w trakcie i po wystąpieniu lęku napadowego.
Twoje dziecko doświadczyło ataku paniki? Objawy ustępują, ale sytuacja wymaga konsultacji ze specjalistą. Kiedy doszło już do ataku paniki u dziecka, objawy wciąż mogą budzić w nim lęk. Umów wizytę u psychologa.
Z czym można pomylić atak paniki (objawy)?
Zawał serca. Dlaczego warto wiedzieć, jakie są objawy ataku paniki? Ponieważ będzie nam łatwiej wtedy odróżnić lęk napadowy od innych kryzysów zdrowotnych i odpowiednio zareagować. Gdy ma miejsce naprawdę silny atak paniki, objawy fizyczne łatwo jest pomylić na przykład z zawałem serca². Jego bicie jest przyspieszone, a objawom ataku paniki może towarzyszyć też ból w klatce piersiowej i drętwienie kończyn. Kiedy więc obserwujemy napad lęku, objawy należy rzetelnie przeanalizować. Atak paniki może wyglądać jak zawał serca, ale nie zagraża bezpośrednio zdrowiu fizycznemu.
Atak astmy. Mało kto wie, że atak paniki można pomylić z nagłym nasileniem się objawów astmy³. To przewlekła choroba układu oddechowego, która może wywoływać uczucie lęku – podobnie jak atak paniki. Jak wygląda wspólny mianownik obu tych sytuacji? W czasie występowania ataku paniki, objawy dotyczą również układu oddechowego. Występuje duszność, ucisk lub ból w klatce piersiowej, a oddech robi się płytki i zauważalnie przyspieszony. Wśród objawów ataku paniki nie ma jednak charakterystycznego dla astmy kaszlu. Atak astmy może trwać kilka godzin, a w przypadku ataku paniki objawy utrzymują się od kilku minut do dwóch godzin.
Jak wygląda atak paniki w naszej głowie?
Pierwszy atak paniki, objawy i emocje towarzyszące tak trudnej sytuacji często zostają w naszej pamięci na długi czas. Dla większości pacjentów do tej pory nie było przecież jasne, jak wygląda atak paniki i czego mogą się po nim spodziewać. Objawy ataku paniki trudno jest też klasyfikować i racjonalizować, kiedy lęk napadowy właśnie przejmuje nad nami kontrolę i paraliżuje umysł. W przypadku niemal każdego ataku paniki objawy bywają jednak w miarę powtarzalne. Dlatego warto zawczasu prześledzić, jakie emocje i stany mogą realnie wskazywać na zbliżający się atak paniki. Jak wygląda epizod lęku napadowego krok po kroku w naszej głowie?
1. Ogólne napięcie. Część pacjentów zwraca uwagę na ogólną nerwowość i stres poprzedzające atak paniki. Objawy na tym etapie są bardzo subtelne i mogą występować nawet na kilka godzin przed „głównymi” objawami ataku paniki. Jeśli chcemy zmapować, jak wygląda atak paniki na samym początku, zwracajmy szczególną uwagę na nasze samopoczucie również w czasie poprzedzającym rozwinięty już lęk napadowy.
2. Wystąpienie triggera. W takich sytuacjach jak atak paniki objawy nie muszą mieć jednoznacznego źródła. Czasem jednak pacjenci przyznają, że objawy ataku paniki pojawiły się u nich w odpowiedzi na konkretny bodziec, np. obiekt niezależnej fobii, która wywołuje atak paniki. Jak wygląda zatem tak wyzwolony napad lęku? Objawy przypominają gwałtowny wybuch niezwykle trudnych emocji.
3. Pełny atak paniki. Objawy szybko przybierają na sile, opanowując zarówno reakcje fizyczne, jak i umysł pacjenta. Wiele osób podkreśla, że najsilniejszy lęk w życiu przyszedł do nich właśnie jako atak paniki. Jak wygląda klasyczny przebieg napadu lęku? Objawy to cały zestaw reakcji organizmu w systemie „walcz albo uciekaj”. Czujemy wtedy przerażenie, trudno nam zebrać myśli, boimy się śmierci.
4. Wyciszenie ataku paniki. Objawy „główne” trwają od kilku do kilkunastu minut. Jak wygląda atak paniki, objawy i ich przebieg na samym końcu? Przemęczony organizm powoli wycisza się, a my odzyskujemy panowanie nad własnymi reakcjami. Kiedy objawy ataku paniki ustępują, wiele osób instynktownie próbuje wyrównać oddech, przymyka oczy i dąży do wyciszenia. Gdy mija atak paniki, objawy stopniowo łagodnieją.
5. Potrzeba odpoczynku. W trakcie napadu lęku objawy stanowią duże obciążenie dla organizmu, który właśnie przetrwał atak paniki. Jak wygląda powrót do równowagi emocjonalnej? Poprzez atak paniki, objawy i ogólną dezorientację tracimy poczucie bezpieczeństwa. Nasz organizm naturalnie dąży do odbudowania go, szukając spokojnej przestrzeni bez nadmiaru bodźców. Wielu pacjentów po ataku paniki wybiera czas z bliską osobą lub po prostu sen.
Jeśli masz za sobą atak paniki, objawy nie muszą być Twoją codziennością. Opowiedz naszemu specjaliście, jak wygląda atak paniki i kiedy u Ciebie występuje. Możemy pomóc Ci znaleźć metody łagodzenia lęku napadowego.
Ataki paniki w nocy – objawy psychiczne
Szczególnym rodzajem lęku napadowego są ataki paniki w nocy. Objawy mogą mieć swój początek jeszcze podczas głębokiego snu, kiedy nasze ciało jest zrelaksowane i teoretycznie „odpuszcza” codzienne stresy. W przypadku nocnego ataku paniki objawy fizyczne bywają najbardziej trudne do zniesienia, ponieważ wyrywają nas ze stanu pełnego relaksu, kiedy nie spodziewamy się przecież ataków paniki. W nocy objawy dopadają nas też najczęściej wtedy, gdy inni domownicy śpią – jesteśmy więc zdani tylko na siebie. Dlatego w takiej sytuacji jak nocny atak paniki objawy psychiczne wiążą się z silnym poczuciem osamotnienia i derealizacją.
Jeśli często przeżywamy ataki paniki w nocy, objawy lęku napadowego mogą wpłynąć na naszą całościową kondycję psychiczną, a nawet doprowadzić do pojawienia się lęku przed zaśnięciem. Mając na uwadze ryzyko wystąpienia ataku paniki, objawy należy dobrze poznać i dążyć do coraz szybszego odzyskiwania kontroli nad swoim stanem emocjonalnym. Jeśli mieszkamy z osobą doświadczającą ataków paniki w nocy, objawy obserwowane już któryś raz powinny być dla nas łatwiejsze do zidentyfikowania. Warto też wprost wytłumaczyć domownikom, jak wygląda atak paniki oraz jakiego wsparcia potrzebujemy w sytuacji lęku napadowego. Chociaż nocne epizody bywają szczególnie trudne, w przypadku każdego ataku paniki objawy wymagają zaopiekowania.
Atak paniki – jak wygląda dla osoby trzeciej?
Nie ulega wątpliwości, że gdy pojawia się atak paniki, objawy w największym stopniu wpływają na dobrostan osoby doświadczającej go we własnym ciele. Jednocześnie należy jednak pamiętać, że objawy ataku paniki u jednej osoby mają bezpośredni wpływ również na jej otoczenie. Dla człowieka obserwującego atak paniki objawy mogą przypominać stany zagrożenia zdrowia i życia, np. zawał serca lub atak astmy. Jeśli mamy w swoim otoczeniu kogoś bliskiego, kto doświadcza czasem napadu lęku, objawy nie powinny być dla nas zaskoczeniem. Dlatego też warto dowiedzieć się, jak wygląda atak paniki z perspektywy obserwatora.
Objawy ataku paniki u bliskiej osoby
Mając przyjaciela lub członka rodziny doświadczającego ataku paniki, objawy z całą pewnością wywołają silny stres również u nas. Lęk napadowy pojawia się bez ostrzeżenia. Jeśli więc nie zdajemy sobie sprawy, jak wygląda atak paniki, cała sytuacja może nas przytłoczyć. Nie będziemy wtedy w stanie odpowiednio wesprzeć bliskiej nam osoby i pomóc jej w zapanowaniu nad atakiem paniki. Objawy są jednak zazwyczaj na tyle schematyczne, że możemy po prostu nauczyć się rozpoznawania ich. Warto też zdawać sobie sprawę, że w przypadku człowieka, z którym przebywamy na co dzień, będzie nam łatwiej zidentyfikować atak paniki – jak wygląda, ile czasu może potrwać, jak zazwyczaj reaguje na niego nasz członek rodziny lub przyjaciel.
Obserwując atak paniki, objawy mogą sugerować nam optymalne metody wsparcia naszej bliskiej osoby. Gdy znamy już przebieg napadu lęku, objawy oraz jej indywidualne reakcje, jesteśmy w stanie „dopasować się” do towarzysza. Jeśli dominującym objawem ataku paniki jest płytki i przyspieszony oddech, próbujmy wykonywać wspólnie ćwiczenia oddechowe. Jeśli w sytuacji ataku paniki objawy dotyczą głównie lęku przed śmiercią, racjonalizujmy i trzymajmy za rękę. Bądźmy świadomi tego, jak wygląda atak paniki i co możemy zrobić. Zatem rozłóżmy na czynniki pierwsze typowy atak paniki. Jak wygląda naszymi oczami, gdy doświadcza go ktoś, kogo dobrze znamy?
Jak wygląda atak paniki u bliskiej osoby:
▪︎ nagła zmiana zachowania i efekt „zamrożenia”;
▪︎ nieobecne, mocno zamknięte lub szeroko otwarte oczy;
▪︎ płytki i wyraźnie przyspieszony oddech;
▪︎ zwiększona potliwość, czasem też rumieniec na twarzy;
▪︎ zesztywniałe, mocno napięte mięśnie kończyn;
▪︎ trudność w komunikacji z otoczeniem.
Atak paniki – objawy u nieznajomego
Sytuacja komplikuje się, kiedy dostrzegamy objawy ataku paniki u zupełnie nieznanej nam osoby. Nie wiemy przecież, jak wygląda atak paniki w tym konkretnym przypadku. To lęk napadowy czy może jednak inne problemy ze zdrowiem? Nigdy nie mamy 100% pewności. U części ludzi podczas ataku paniki objawy nie „zamrażają” zupełnie możliwości komunikacji werbalnej. Dlatego też warto podjąć próbę rozmowy – spytać, czy nieznajomy doświadcza czasem ataku paniki. Jak wygląda jego stan zdrowia i czy choruje na coś, co daje podobne objawy. Ataku paniki jako takiego nie należy postrzegać jako stanu zagrożenia życia, jednak trzeba okazać zainteresowanie drugim człowiekiem i udzielić wsparcia.
Gdy bliska nam osoba doświadcza ataku paniki, objawy są łatwiejsze do rozpoznania. Bardziej prawdopodobne jest też, że damy radę je wspólnie przezwyciężyć. Kiedy jednak objawy ataku paniki obserwujemy u obcego człowieka, konieczne może być wezwanie pogotowia. Nie znamy się – nie mamy też więc pewności, jak wygląda atak paniki, objawy i reakcje w przypadku tej osoby. Możemy się tylko domyślać, że to atak paniki. Objawy jednak potrafią być mylące i dotyczyć problemów, które wymagają pomocy medycznej. Jeśli sytuacja nie ustępuje po kilkunastu minutach, należy zadzwonić pod 112, a potem opisać potencjalny atak paniki, objawy i cały kontekst dyspozytorowi. Doświadczony pracownik podejmie decyzję, czy konieczna jest interwencja ratowników medycznych.
FAQ: Pytania o objawy ataku paniki – jak wygląda?
1. Po czym poznać, że ma się atak paniki (objawy)?
Rozpoznanie lęku napadowego nie zawsze jest łatwe. Warto jednak wiedzieć, jakie są objawy ataku paniki i szukać zależności w swoim zachowaniu. Jeśli podejrzewasz, że właśnie masz atak paniki, objawy będą związane z naturalną dla naszego organizmu reakcją „walcz albo uciekaj” – ale bez wyraźnej przyczyny w postaci realnego zagrożenia. Nagła fala lęku, płytki oddech i szybkie bicie serca mogą świadczyć o tym, że właśnie przeżywasz atak paniki. Objawy nie u każdego pacjenta są jednak takie same. Dlatego zwracaj uwagę, jakie są objawy ataku paniki konkretnie u Ciebie lub bliskiej osoby.
2. Atak paniki u dziecka – objawy
Niestety również najmłodsi pacjenci doświadczają czasem takich sytuacji jak atak paniki. U dziecka objawy są zazwyczaj tożsame z tym, jak wygląda atak paniki u osoby dorosłej – obserwujemy stan silnego lęku, płytki oddech, przyspieszoną pracę serca i inne reakcje typowe dla ataku paniki. Objawy u dziecka mogą być jednak o tyle trudniejsze do uchwycenia, że nasza pociecha nie powie nam przecież „mam atak paniki, pomóż mi”. Tym bardziej kluczowe jest zrozumienie, jakie są objawy ataku paniki u dziecka. Objawy lęku napadowego to czasem też wskazówka, jak kogoś wesprzeć.
3. Jakie są objawy ataku paniki u dorosłego?
Dorośli pacjenci najczęściej szukają pomocy, gdy doświadczają już bardzo nasilonego problemu – np. ataków paniki w nocy. Objawy na tym etapie znacząco wpływają na całościowy komfort pacjenta, ale sam pacjent wie też, jakie są objawy ataku paniki konkretnie w jego przypadku. Nagła fala lęku, płytki oddech i szybkie bicie serca to najczęstsze reakcje organizmu na atak paniki. Objawy fizyczne na tym się jednak nie kończą. Często lękowi napadowemu towarzyszy też intensywne pocenie się, drżenie kończyn, zawroty głowy i nudności. Ważne jednak, by nie zamykać się w sztywnych ramach diagnostycznych. Jeśli masz atak paniki, jak wygląda Twoja indywidualna reakcja?
4. Atak paniki w nocy – objawy i ich przebieg
W przypadku ataku paniki, objawy mogą pojawić się w dosłownie każdej sytuacji. Wielu pacjentów zgłasza, że regularnie dopadają ich również ataki paniki w nocy. Objawy lęku napadowego wyrywają nas wtedy ze snu, pozostawiając w stanie zupełnej dezorientacji, a często też samotności. Taki atak paniki, objawy i związany z nimi stres, bardzo mocno rzutują na poczucie bezpieczeństwa i kondycję psychofizyczną pacjenta. Jak w praktyce wyglądają ataki paniki w nocy? Objawy obejmują płytki oddech, szybkie bicie serca, uczucie bardzo silnego lęku oraz wiele innych reakcji. Gdy przeżywamy nocny atak paniki, objawy uniemożliwiają nam też regenerację podczas snu przed kolejnym aktywnym dniem.
5. Jakie choroby wywołują ataki paniki?
Istnieją choroby, które mogą wywoływać objawy ataku paniki. Dzieje się tak na przykład w stanie hipoglikemii (zbyt niski poziom cukru we krwi). Odczuwamy wtedy lęk i ogólną dezorientację, może też dojść do ataku paniki. Objawy fizyczne lęku napadowego bywają też związane z zaburzeniami hormonalnymi. Brak równowagi biochemicznej w mózgu doprowadza czasem do obniżenia nastroju, rozwoju zaburzeń psychicznych lub nawet ataku paniki. Jak wygląda rozpoznanie takiego problemu? Jeśli doświadczasz ataku paniki, objawy mogą zasugerować Ci, gdzie tak naprawdę leży problem. Rozwiń w sobie czujność na kwestię, jak wygląda atak paniki i z czym może się u Ciebie wiązać. Nie bój się też szukać profesjonalnej pomocy u psychologa.
¹ Why panic attacks can happen to anyone and what to do about them [dostęp: 6.12.2024]
² Ch. Richmond, S. Bhandari, What Happens During a Panic Attack? [dostęp: 6.12.2024]
³ Czy masz astmę? [dostęp: 6.12.2024]
Oliwia Wykowska to psycholog i psychoterapeuta w nurcie terapii poznawczo-behawioralnej. Wspiera pacjentów z różnymi trudnościami w zaburzeniach lękowych. Co to znaczy w praktyce? Oliwia pomaga minimalizować poczucie lęku, a także zmieniać nieadaptacyjne schematy zachowań na takie korzystniejsze dla pacjenta.
Kontakt: +48 797 404 763 · kontakt@urbannclinic.pl